Oynadığı oyuncaklar çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimini nasıl etkiliyor?

Oynadığı oyuncaklar çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimini nasıl etkiliyor? Oyuncakların çocukların duygusal ve fiziksel gelişiminde ciddi faktörleri vardır. Fiziksel ve motor gelişim çocukların ulaşmayı, emeklemeyi, tırmanmayı ve dengede durmayı öğrenmeleriyle gelişir. İnce motor gelişim ise küçük oyuncakların tutulmasıyla gelişir. İnce motor gelişimi küçük kasların koordinasyonunu içermektedir (eldeki, ayaktaki, bilekteki kaslar vb…) İnce motor becerileri ellerdeki kasların kullanımını ve dikkat için de göz kaslarının kullanımını gerektirir. Aktivite masaları, yürüteçler, bloklar, legolar, atma ve çekme gerektiren oyuncaklar motor gelişimini destekler. Çocuk yaşamının ilk senesinde hareketlerini daha koordineli hale getirerek basit bir takım hareketleri sonucunda neler yapabileceğinin farkına varır.

Duygusal gelişime etki eden oyuncaklar sayesinde çocuklar arzularını, istediklerini ortaya koyarlar ve korkuları ile kötü deneyimlerinin üstesinden gelebilirler. Oyunla birlikte çocuğun çevresi üzerindeki etkinliği ve farkındalığı artar. Çocuk oyun oynarken kendisini güvende hissettiğinde olumlu duygusal gelişimine de katkısı olmaktadır. Ayrıca, çocuğun oyunlarına ebeveynleri de dahil olduğunda bu eğitici oyuncaklar çocuk ve ebeveyn arasında güçlü bağlar oluşmasına yardımcı olurlar. Çocuklar oyun oynarken sahip olma duyguları da gelişmektedir. Önceleri çocuğunuz bir oyuncağı yalnızca kendisi için isterken oyunla birlikte kendini kontrol etmeyi de öğrenecektir. Bu şekilde çocuğunuz sosyal kuralları da oyuncaklar yoluyla öğrenmektedir.

Hangi oyuncak, hangi yönde etkili oluyor?

Öncelikle seçilecek oyuncağın çocuğun yaşına ve gelişim seviyesine uygun olması gerekir. Oyuncakların çocuğun gelişimini olumlu yönde etkilediği ve mutlaka oynaması gerektiği düşünülür ve bu doğru bir düşüncedir. Yaşı ve cinsiyeti ne olursa olsun her çocuk oyunla ve oyuncakla büyümelidir. Ancak doğru oyuncak seçimi ciddi bir önem taşır. Bu açıdan gelişimini destekleyecek oyuncaklar seçtiğini zannederek yanlış seçimlerde bulunan aileler olduğu da bir gerçektir. Maalesef birçok ebeveyn bu yanlışa düşmektedir.

Örneğin elektronik oyuncaklar bu tip oyuncaklardır. Genellikle çocuğun tek başına oynamasına imkan verdiği için hem sosyalleşmesi açısından sıkıntılara yol açar hem de çocuğu kısıtlı bir mekanda hapseder. Bu tür oyuncaklarda çocuğun yaratıcılığını geliştireceği hiçbir özellik yoktur.

Savaş oyunları ve silahlar da çocuğun çevresine karşı saldırgan bir tutum geliştirmesine yol açabilir. Sosyal hayata uyum konusunda sorunlar yaşamasına neden olabilir. Bir canlıyı yok etmek üzere kurulmuş savaş oyunları bir süre sonra çocukta bunun normal bir şey olduğu duygusunun yerleşmesine kadar varabilen olumsuzluklara sebep olabilir.

Çocuğun oynadığı oyuncaklar onun meslek seçimine etkisi oluyor mu?

Çocukların oynadıkları oyunlar ve seçtikleri oyuncaklar ileride seçecekleri meslekleri hakkında ipuçları verdiği yönünde düşünceler vardır. Örnek olarak; bir müzik aletiyle oynayan bir çocuğun duygusal özellikler taşıdığı, bedensel, mantıksal, matematiksel zeka ile müzik zekasının daha fazla geliştiği, bu nedenle meslek olarak müzisyenlik, yazarlık ya da matematik bilimleri alanlarında çalışacağı yönünde düşünceler vardır.

Aynı şekilde, küp bloklar ve oyun hamuruyla oynamaktan hoşlanan bir çocuğun; görsel, mantıksal, matematiksel ve bedensel zeka gelişimi açısından ileride seçeceği meslek dalları mimarlık, ressam, heykeltıraş gibi sanatsal ve çizimsel kabiliyete dayanan iş bölümleri olabilir.

Buna göre; topla oynayan bir çocuk için de bedensel, sosyal-iletişim ve görsel zekasının gelişmiş olduğunu, hareketle ilgili mesleklerde başarılı olabileceğini ve sporun değişik dalları, organizasyon ya da mimarlık gibi mesleklere yönelebiceğinden söz edilmektedir.

Çocuklara oyuncak alırken nelere dikkat edilmeli?

Oyuncak seçiminde en önemli şey oyuncağın çocuğa yönelik bir oyuncak olması gerektiğidir. Ailelerin kendi isteklerine değil. Bir çocuk için oyuncağa kaç para verildiği ya da nereden alındığı ve markası hiçbir şey ifade etmez. Çocuk oyuncakla severek oynamalıdır. Eğer istenirse her şey oyuncak olabilir, hatta satın alınan diğerlerine göre daha yararlı bile olabilir.Bütün gereken biraz yaratıcılık ve dikkattir.

Çocuklara hangi yaşta, hangi oyuncaklar alınmalı?

Çocuk 1 yaşına gelene kadarki süreçte ses çıkaran çıngıraklar, diş çıkarma kaşıntısını azaltacak hijyenik plastik kaşıyıcılar tercih edilebilinir. Emekleme sürecinde bez oyuncaklar, arabalar ve hayvanlar daha çok ilgisini çekecektir, resimlerden oluşan hikaye kitapları anne ve babalar tarafından anlatılması oldukça önemlidir. Yürümeye başladıktan sonra kolaylıkla iteceği ve çekeceği aynı zamanda ses çıkarabilen ( otomobiller, küçük çaplı bebek arabaları) tercih edilebilir. 2-3 yaş arası; mini oda takımları, tamir aletleri, 4-6 yaş arası; Özellikle bu yaşlarda dışarı oyun oynamak sosyalleşmesi, arkadaşlık edinmeleri için ideal yaşlardır. Aynı zamanda boyama, karton mukavva gibi zeka gelişimlerini destekleyici faaliyetlerde bulunmasına oldukça faydalı olabilir. 6 yaş sonrası; Artık okul dönemi başlamıştır ve oyuncak seçimleri oyun alanları farklılıklar gösterecektir. Ağırlıklı olarak futbol, basketbol, Tv izlemek, bisiklet binmek ve resimli kitaplar daha çok ilgisini çekecektir.

Oyuncakları çocukların kendilerinin seçim yapmalarına mı izin verilmeli yoksa ebeveynler mi seçim yapmalı?
Oyuncak seçimlerinde bilinçsizce sadece sizin beğeninize hitap eden seçimler yapmanız çocuğunuz tarafından hoş karşılanmayabilir. Seçimleri yaparken çocuğunuzun yaşına kullanım şekline ve onu geliştirici özelliklerine dikkat etmeniz gerekir.

Oyuncak alırken cinsiyet ayrımı gözetmeyin. Okul öncesi dönemden sonra oyunlarda ve oyuncaklarla kızların bebekle erkeklerin arabayla oynaması gibi cinsiyete göre farklılıklar olmakla birlikte her çocuk değişik oyuncaklarla oynayarak farklı deneyimler kazanır.

Çocuklara çok fazla oyuncak almak doğru mu yoksa belli bir sayıda oyuncak almak yeterli olur mu?
Her çocuk aynı değildir bazı çocuklar sadece önemsedikleri birkaç oyuncaklarıyla oynarlar ve uzun yıllar bu oyuncaklarını saklarlar. Bazı çocuklar ise oyuncaklarına daha agresif davranıp kırıp parçalayarak sürekli yeni oyuncaklar isteyip, ebeveynlerinin yeni oyuncak almasına neden olabilir. Bir de yalnızca çocuğun kendi ebeveynleri değil yakın akraba ve eş, dosta akrabaları da oyuncak hediye edebilir. Çocuğa çok fazla oyuncak almak ileride çocuğunuzun doyumsuz olmasına ve daha fazlasını istemesine neden olabilir. Kendi oyuncaklarını beğenmeyen çocuk arkadaşlarında gördüğü oyuncaklara da sahip olmak isteyebilir. Bu nedenle çocuklarınız için onların yaş gruplarına göre uygun olabilecek ve zihinsel gelişimlerini de olumlu etkileyecek belirli oyuncakları almanızı tavsiye ederiz.(kidsgourment.com)/Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca

OYUNCAKHABER